روابط بین فردی با مروری بر تحلیل رفتار متقابل TA

تحلیل رفتار متقابل یکی از شاخه‌های روان‌شناسی مدرن است که توسط دکتر اریک برن، پایه‌گذاری شده است. این شاخه از روان‌شناسی به مطالعه‌ی چگونگی ارتباط و تعامل افراد می‌پردازد. دکتر برن با الهام از تئوری‌های فروید پیرامون شخصیت و ترکیب آنها با مشاهدات شخصی خود پیرامون تعامل انسان‌ها، تکنیک تحلیل متقابل را توسعه داد. تحلیل رفتار متقابل به‌عنوان یک روش موثر با پرده برداشتن از لایه‌های پنهانی مشکلات در تعامل و ارتباط افراد معتقد است که همه از ظرفیت تغییر مثبت و رشد شخصیتی برخوردارند. تحلیل رفتار متقابل فرد را قادر می‌سازد تا خود و افکار و احساساتش را بهتر بشناسد و در جهت ارتقای شخصیت خویش، رفتارهای سالم و سازنده‌ای را اتخاذ کند. با استفاده از این تکنیک بسیاری از کمبودها و مشکلات در روابط میان‌فردی قابل شناسایی و حل خواهد بود. سادگی این تکنیک سبب کاربرد گسترده‌ی آن در زمینه‌های ارتباطات در زندگی شخصی ، مدیریت کسب‌وکار و … شده است

اگر نیاز به دانلود فایل صوتی مهارت روابط بین فردی دارید روی لینک زیر کلیک کنید:

دانلود فایل صوتی مهارت روابط بین فردی

کاربرد تئوری تحلیل رفتار متقابل درارتباطات بین فردی

کلید موفقیت در ارتباط بین‌فردی معمولا به اینکه گوینده و پاسخ‌دهنده در کدام حالت شخصیتی خود قرار دارند، بازمی‌گردد. با توجه به ویژگی واقع‌گرایی بالغ، اگر هر دو نفر در حالت شخصیتی بالغِ خود باشند ارتباط بین آن دو ساده‌ترین نوع ارتباط است. اما افراد می‌توانند در هنگام مبادله در هریک از سه حالت‌ شخصیتی گفته‌شده قرار داشته باشند. بر اساس آنکه افراد در ارتباط با یکدیگر از موضع کدام حالت شخصیتی رفتار می‌کنند می‌توان انواع ارتباط میان آنها را پیش‌بینی کرد.

ارتباط نه‌تنها یک جنبه‌ی مهم زندگی روزمره است بلکه بخشی از هستی انسان را نیز تشکیل می‌دهد. حتی نوزاد تازه متولدشده به ارتباط، شناخته شدن و تأیید نیاز دارد. نتایج مطالعه‌ای که توسط اسپیتز انجام شده حاکی از آن است که نوزادانی که کمتر مورد نوازش و لمس قرار می‌گیرند یا کمتر در آغوش گرفته می‌شوند با احتمال بیشتری در معرض آسیب‌های فیزیکی و روانی قرار دارند. در واقع همه‌ی ما نیاز داریم که حضورمان توسط دیگران درک شود. برن این نیاز غریزی به شناخت اجتماعی را تحت عنوان عطش شناخت یا نوازش توصیف می‌کند و نتیجه‌ی مطالعه‌ی اسپیتز درباره‌ی نیاز نوزادان به نوازش را به افراد بزرگ‌سال نیز تعمیم می‌دهد. از نظر برن همان‌طور که یک نوزاد به نوازش فیزیکی نیاز دارد یک فرد بالغ نیز نیازمند نوازش به شکل‌هایی نظیر سر تکان دادن، چشمک زدن دریافت لبخند ، تایید شدن و … از سوی دیگران است.

در لینک زیر در خصوص ارتباط موثر و نظام نوازشی توضیحات جامع تری داده شده است:

لینک آموزش ارتباط موثر با دیگران

ساختار شخصیت در تحلیل رفتار متقابل از نظر اریک برن

اریک برن اعتقاد دارد وقتی که دو نفر روبروی هم قرار می‌گیرند، انگار دو شخصیت سه بخشی روبروی هم قرار گرفته‌اند و هر کدام یک جنبه از این سه بخش را وارد رابطه می‌کند. پس ما در ساده‌ترین شکل می‌توانیم شش نوع رابطه‌ی اجتماعی داشته باشیم:

1.کودک ـ کودک

وقتی که شما با دوستانتان آب بازی می‌کنید، وقتی شروع به تعریف جوک و اس ام اس خواندن می‌کنید وقتی با هم شوخی می‌کنید، وارد یک رابطه‌ی کودک ـ کودک شده‌اید.

2.بالغ ـ کودک

این رابطه زمانی اتفاق می‌افتد که یک طرف رابطه با منطق صحبت می‌کند و می‌خوهد تصمیمات منطقی بگیرد، ولی طرف مقابل مدام رابطه را عاطفی می‌کند و با گریه‌کردن و حرکات عاطفی می‌خواهد بازی را به نفع خودش تمام کند. مثلا تصور کنید که در یک رابطه‌ی زناشویی، شوهر یک قضیه‌ مهم کاری را برای زنش توضیح می‌دهد و از او می‌خواهد که در این مشکل کمکش کند، ولی زن به گریه می‌افتد و از عدم توجه عاطفی مردش گله می‌کند.

3.بالغ ـ بالغ

در این نوع رابطه، هر دو طرف منطقی هستند و همه چیز مطابق منطق پیش می‌رود و احساسات و عواطف دخالتی در این رابطه ندارند. مثلا وقتی که دانشجویی با استادش درباره‌ی یک مفهوم آماری صحبت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند، این نوع رابطه برقرار می‌شود.

4.والد ـ کودک

در این نوع رابطه، یک طرف رابطه نقش پدر یا مادر را بازی می‌کند و نفر دیگر نیز وارد دوران کودکی خود می‌شود. در بدترین و رایج‌ترین حالت این رابطه، جنبه‌ی سختگیر والد پررنگ می‌شود و امر و نهی کردن‌های مداوم آشکار می‌شود، کودک هم بخش سازگارش را بروز می‌دهد و از امر و نهی والد تبعیت می‌کند.

رابطه‌ی والد ـ کودک همیشه هم این‌قدر وحشتناک نیست؛ کافی است که والد جنبه‌ی حمایت‌گر خود را بروز دهد و کودک طرف مقابل هم جنبه‌ی حمایت‌خواهی خود را؛ در این حالت، رابطه‌ای شکل می‌گیرد که اریک برن از آن با عنوان «نوازش» یاد کرده است و معتقد است که همه‌ی انسان‌ها به نوازش کردن و نوازش شدن احتیاج دارند.

5.بالغ ـ والد

این رابطه نیز بسیار رایج است، به‌عنوان مثال وقتی یک طرف منطقی رفتار می‌کند یا صحبت می‌کند ولی طرف مقابل انتقادهای سختگیرانه، خندیدن و مسخره کردن را شروع می‌کند، نمود این رابطه است. مثلا تصور کنید یک نفر در حال سخنرانی است، یک‌مرتبه از میان جمعیت یک نفر شروع میکند به بلند بلند خندیدن، انتقاد کردن و مسخره کردن سخنران.

6.والد ـ والد

در رابطه‌ی والد-والد هر دو طرف می‌خواهند ژست یک بزرگ‌سال فهیم را ایفا کنند؛ اگر والد حمایت‌کننده خود را بروز دهد، می‌توان حرف زدن در مورد آب و هوا و تأیید حرف یکدیگر را به‌عنوان مثال ذکر کرد ولی اگر والد کنترل‌گر خود را بروز دهد، امکان ختم شدن بحث به دعوا نیز وجود دارد، در این نوع از رابطه هرکس می‌خواهد حرف‌های خود را به کرسی بنشاند و هر دو طرف رابطه در نقش پدر و مادر سخت‌گیر فرو می‌روند.

نکته‌ی مهم در تحلیل رفتار متقابل این مسئله است که، مثلث سه‌گانه‌ی کودک، بالغ و والد، یک تقسیم‌بندی سه‌گانه‌ی ارزشمند است که می‌تواند به ما در تحلیل بسیاری از حوزه‌های رفتاری در مدیریّت کمک کند همچنین با استفاده از نظریه‌ی تحلیل رفتار متقابل، می‌توان به شناخت مشكلاتی كه باعث عدم تعادل در ساختار شخصیّت، ارتباط با دیگران و تكرار بازی‌های روانی و نمایش‌نامه‌ی زندگی می‌شود، دست یافت و راه‌كارهای تغییر و درمان این مشکلات را كشف و ارائه کرد.

تحلیل رفتار متقابل در مقایسه با سایر نظریه های پیچیده و مبهم روانشناسی، با بیانی ساده و جامع، شخصیت انسان ها را در قالب مدلی کاربردی و علمی ارائه می دهد که هرکسی می تواند آن را یاد بگیرد و با به کار بردن آن در زندگی خود رفتارها، احساسات، شخصیت دیگران و شکل ارتباطش با دیگران را تحلیل کند و با این شناخت بتواند در هر شرایط تصمیمی بالغانه اتخاذ کند که در بردارنده بیشترین منافع و حال خوب برای خود و اطرافیان خود باشد.

لینک آموزش مهارتهای ده گانه زندگی طبق توصیه WHO